Lè Nasyonzini ak lòt peyi zanmi Ayiti deside voye yon fòs miltinasyonal nan peyi a pou mete fen nan ensekirite a, anpil Ayisyen te espere ke sa ta pral pote yon ti lespwa. Depi kèk tan, peyi a ap viv anba menas ak laterè gang ame ki kontinye kontwole anpil nan zòn metwopoliten yo ak andeyò. Malgre efò entèvansyon entènasyonal la, popilasyon an pa santi vrèman chanjman an. Kidonk, sa poze gwo kesyon sou efikasite prezans miltinasyonal sa a nan konbat vyolans ak retabli lòd.

Gang yo pa sèlman kontwole teritwa yo; yo itilize vyolans sistematik pou fè presyon sou popilasyon sivil la, kraze komès, fè kidnaping, vyole dwa moun, epi detwi tout espektatif devlopman ekonomik. Sa fè anpil moun santi ke otorite yo, ni lokal ni entènasyonal, depase pa gravite sitiyasyon an. Chak jou, Ayisyen ap viv nan laperèz pou lavi yo, epi yo oblije fè fas ak yon eta paralèl kote gang yo sanble pi pwisan pase gouvènman an.

Prezans fòs miltinasyonal la te sipoze bay yon soulajman, men pwoblèm lan pi konplike pase yon kesyon de fòs militè. Estrikti gang yo byen etabli, yo gen resous ekonomik pwòp yo, epi yo konekte ak kèk eleman nan sosyete a ki soutni yo nan lonbraj. Gen anpil ki ap mande si prezans sa a ase pou atake rasin pwoblèm nan, oswa si se sèlman yon solisyon pasajè ki pa adrese koz reyèl kriz la.

Li klè ke yon entèvansyon militè pa ka, pou kont li, retire gang yo sou teren an. Sa mande yon apwòch entegre ki gen ladan l jistis, devlopman ekonomik, kreye travay pou jèn yo, epi retire zam nan men moun ki itilize yo pou detwi vi lòt moun. Si pa gen yon plan solid ak soutenab pou atake sous la, gang yo ap kontinye twoke pozisyon yo, adapte yo, epi fè pèp la soufri toujou.

Fòs miltinasyonal la, malgre tout resous ak estrikti li genyen, poko rive fè popilasyon an santi prezans yo sou teren an. Moun yo kontinye ap mande: kisa fòs la ap tann pou fè yon diferans reyèl nan lavi yo? Pèp la bouke viv anba menas gang yo, epi yo te mete anpil espwa nan entèvansyon sa a pou retabli lòd.

Men gen plizyè faktè ki ka eksplike rezon ki fè moun yo poko santi prezans fòs miltinasyonal la nan fason yo ta swete. Premyèman, gang yo byen òganize e yo gen anpil enfliyans nan zòn estratejik. Sa vle di, fòs la ka pran plis tan pase sa li prevwa pou fè evalyasyon sou jan yo pral atake pwoblèm lan san kreye plis enstabilite. Genyen tou yon pwoblèm nan kolaborasyon ant fòs miltinasyonal la ak otorite lokal yo, ki pafwa manke kowòdinasyon efikas pou pote operasyon sekirite yo nan bon direksyon.

Dezyèmman, fòs la ka ap tann jwenn pi bon enfòmasyon ak lojistik sou konplèksite sitiyasyon teren an. Li pa fasil pou angaje nan operasyon militè nan yon anviwònman kote sivil yo melanje ak gang yo. Se posib tou ke gen nesesite pou plis preparasyon pou evite viktim sivil yo.

Twazyèmman, fòs miltinasyonal la ka ap tann pi bon sipò diplomatik ak politik nan men gouvènman Ayisyen an ak lòt aktè kle. Yon entèvansyon konsa mande planifikasyon metikilez ak yon vizyon klè sou fason pou jere konsekans ki ta ka leve, tankou retou gang yo apre fòs la fin retire.

Toutfwa, pèp la rete enpatyan. Yo bezwen santi yon diferans reyèl, yon soulajman nan laperèz ak laterè yo ap viv chak jou. Se kounye a fòs la dwe kòmanse aji pi agresivman, men avèk prekosyon pou pwoteje sivil yo, epi kreye kondisyon pou retabli sekirite ak konfyans nan enstitisyon yo.

Se lè pou kominote entènasyonal la, ansanm ak gouvènman Ayisyen an, reflechi sou yon nouvo plan ki vize long tèm, olye de yon solisyon imedya ki sanble ap echwe. Ayiti merite yon chanjman reyèl, yon chanjman ki pral refè fyète ak sekirite li nan kè tout pitit li yo.

Ayiti bezwen plis pase fòs militè. Li bezwen estrateji ki pral bati konfyans nan enstitisyon leta yo, ranfòse sekirite piblik, epi pèmèt yon devlopman ki benefisye tout moun. San efò sa yo, peyi a ap kontinye anba menas yon lavni san stabilite, kote gang yo ap toujou ap fè lalwa.

Jean Launy Avril, Centre à la UNE

By Centre à la UNE

Centre à la UNE se yon ajans an liy ki bay nouvèl nan tout rakwen peyi Dayiti ak rès Mond lan. Nouvèl nou yo kredib e verifye ak yon rezo jèn jounalis profesyonèl e konpetan. Ou ka kontakte nou nan: journalcentrealaune@gmail.com e +549 351 262 7841