Ayè vandredi 18 oktòb 2024, yon nouvo Konsèy Elektoral Pwovizwa (KEP) prete sèman nan yon seremoni ofisyèl ki fèt nan Pòtoprens, kapital peyi Ayiti. Seremoni an te dewoule nan yon moman kritik kote Ayiti ap fè fas ak anpil defi politik, ekonomik, ak sosyal, pandan peyi a ap eseye reyòganize yon pwosesis elektoral k ap pèmèt li retounen sou chemen demokrasi.
Nouvo manm konsèy la gen pou misyon òganize eleksyon nasyonal pou renouvle tèt leta a nan peyi a, e tou pou fè eleksyon palmantè ak lokal ki rete an atant depi kèk tan. Konsèy la gen ladan l reprezantan ki soti nan plizyè sektè nan sosyete ayisyèn nan, tankou pouvwa jidisyè, sektè relijye, sektè biznis, ak òganizasyon sosyete sivil la. Manm sa yo te chwazi nan yon fason pou eseye reflete yon nivo konfyans ak transparans nan travay konsèy la.
Yon misyon delika
Pandan seremoni an, prezidan repiblik la Leslie Voltaire te adrese nouvo manm KEP yo pou raple yo sou enpòtans misyon yo genyen pou ranfòse demokrasi nan peyi a. Li te mete aksan sou nesesite pou konsèy la aji ak enpòtans, jistis, ak transparans pou ke pwosesis elektoral la kapab amelyore imaj peyi a sou plan entènasyonal epi ranfòse konfyans popilasyon an.
Menm jan an tou, manm KEP yo, nan diskou yo, te remèsye otorite yo ak sektè divès nan sosyete a pou konfyans yo te mete nan nouvo ekip la. Yo pwomèt ke konsèy la pral travay san paspouki pou òganize eleksyon ki lib, onèt, ak demokratik malgre konjonkti difisil peyi a ap travèse.
Reaksyon ak defi
Kreyasyon nouvo KEP sa a se yon etap kle nan rezoud kriz politik ki anvayi Ayiti depi kèk ane. Divès aktè, tankou sosyete sivil la, sektè politik yo, ak kominote entènasyonal la, ap suiv pwosesis la avèk anpil atansyon. Genyen ki ap manifeste espwa ke konsèy sa a pral gen kapasite pou reòganize yon pwosesis elektoral kredib, pandan lòt sektè rete plis mefyan e ap tann pou wè kijan nouvo ekip la ap fonksyone nan pratik.
Malgre moman espwa sa a, gen gwo defi ki devan nouvo manm KEP yo, tankou sekirite nasyonal la, ki se yon gwo enkyetid akoz vyolans gang ki ap simaye laperèz nan plizyè katye. Sitiyasyon ekonomik peyi a, ki deteryore gravman, tou ap fè travay konsèy la pi difisil, e gen kesyon ki toujou poze sou ki jan resous finansye pou òganize eleksyon yo ap jwenn.
Kondisyon pou òganize eleksyon an Ayiti aktyèlman trè difisil akòz yon seri faktè ki konplike sitiyasyon politik ak sekirite nan peyi a. Men kèk nan faktè kle yo ki montre si kondisyon reyini oswa pa pou gen eleksyon:
1. Ensekirite ak dominasyon gang yo
Youn nan pi gwo pwoblèm Ayiti ap fè fas kounye a, se nivo vyolans ki gen nan peyi a, sitou akòz aktivite gang ame ki kontwole plizyè zòn nan kapital la, Pòtoprens, ak lòt rejyon yo. Gang yo ap simaye laperèz nan plizyè katye, sa ki mete popilasyon an nan yon sitiyasyon kote li difisil pou deplase, travay, oswa viv an sekirite. Sa poze yon gwo pwoblèm pou òganize eleksyon, paske sekirite elektoral ak kapasite pou moun ale vote anpeche.
2. Kriz politik kontinyèl
Peyi a ap travèse yon kriz politik ki dire depi plizyè ane, ki vin pi grav akòz mank de gouvènans efikas ak absans palmantè yo. Gwo konfli politik ant diferan aktè yo mennen nan feblès enstitisyon leta yo, ki fè li difisil pou gen yon dyalòg nasyonal ki kapab mennen nan òganizasyon eleksyon kredib. San estabilite politik, anpil moun ap kesyone kapasite gouvènman an pou asire yon pwosesis elektoral transparan ak jis.
3. Mank resous finansye ak lojistik
Pou òganize eleksyon, li nesesè genyen resous finansye ak lojistik pou asire enfrastrikti nesesè a. Akòz sitiyasyon ekonomik peyi a ki gravman deteryore, resous sa yo ap difisil pou jwenn. Anplis, òganizasyon entènasyonal ki souvan sipòte pwosesis elektoral yo ka ezite envesti nan eleksyon san garanti sekirite ak transparans.
4. Mank konfyans nan enstitisyon yo
Yon lòt pwoblèm se mank de konfyans popilasyon an genyen nan enstitisyon leta yo, espesyalman Konsèy Elektoral Pwovizwa (KEP) ak gouvènman an. Depi kèk tan, anpil Ayisyen ap eksprime dout sou kapasite KEP yo pou òganize eleksyon onèt ak transparan. Mank konfyans sa a ka mennen nan yon nivo ba de patisipasyon elektoral si yo reyisi fè eleksyon yo, sa ki ap fè pwosesis la mwens lejitim.
5. Kominote entènasyonal la ak sipò yo
Kominote entènasyonal la, ki se yon alye enpòtan nan pwosesis demokratik Ayiti, toujou ap sipòte efò pou fè eleksyon. Men, yo menm tou yo gen rezèvasyon konsènan si kondisyon reyini pou gen eleksyon kredib nan moman an. San yon estrateji ki klè pou adrese pwoblèm sekirite ak lojistik, sipò entènasyonal la ka rete limite.
Pou kounye a, kondisyon yo sanble pa reyini pou gen eleksyon kredib, lib, ak onèt nan Ayiti. Sitiyasyon sekirite a, kriz politik la, ak mank resous yo fè ke anpil defi rete devan nouvo Konsèy Elektoral Pwovizwa a, menm si li prete sèman ak bon volonte. Sepandan, si gen yon efò rapid pou amelyore sekirite, reyalize yon dyalòg politik solid, epi jwenn sipò entènasyonal, gen yon chans pou yo òganize eleksyon nan yon pi bon kontèks nan fiti prè.