(FILES) In this file photo taken on May 1, 1998 a worker holds up a sign condemning the US economic embargo against the communist nation during the traditional Labor Day parade in downtown Havana. - February 7, 2022 commemorates de 60th anniversary of the embargo imposed by the US to Cuba. (Photo by Adalberto ROQUE / AFP)

Anbago sou Kiba te kòmanse ofisyèlman an 1960, yon ti tan aprè Revolisyon Kibèn nan 1959, kote Fidel Castro te pran pouvwa e epi etabli yon rejim kominis. Gouvènman Etazini te pran desizyon pou enpoze sanksyon ekonomik sou Kiba pou plizyè rezon ki gen rapò ak chanjman politik nan peyi a ak alyans li te fè ak Inyon Sovyetik, ki te yon gwo rival Etazini pandan Lagè Fwad la. Men prensipal rezon ki eksplike orijin ak kontinyasyon anbago sa:

Ideyoloji Politik: Kiba te devlope yon sistèm kominis ak estati kote gouvènman an te pran kontwòl ekonomi an, sa ki te kontrarye enterè Etazini ki te wè sa kòm yon menas pou enfliyans kapitalis li nan rejyon an. Etazini te wè rejim Castro a kòm yon posib « pòsavèt » pou pwopaje kominis nan Amerik Latin nan.

Nasyonalizasyon ak Ekspropriyasyon: Kiba te pran kontwòl anpil biznis ameriken ki te fonksyone sou zile a, sitou nan sektè tankou sik ak petwòl. Sa te kreye yon gwo pèt ekonomik pou kapital ameriken, e Etazini te reponn avèk sanksyon komèsyal ak finansye.

Sipò Sovyetik ak Kriz Misil 1962: Kiba te vin yon alye politik ak ekonomik nan Inyon Sovyetik. Pandan Kriz Misil Karayib la an 1962, Etazini te dekouvri misil sovyetik ki te enstale sou zile a, e sa te pote mond lan sou yon bò lapèch lagè nikleyè. Evènman sa te fè Etazini ranfòse anbago a.

Pran Pozisyon kont Dwa Moun: Pandan plizyè ane, Etazini te kontinye fè presyon sou Kiba pou chanjman nan sistèm politik li. Dapre gouvènman ameriken an, Kiba te fè represyon sou opozan politik yo, limite libète lapawòl ak libète asosyasyon.

Noam Chomsky (Etazini): Chomsky, yon filozòf ak entèlektyèl ameriken ki pwòche pa kritik, kwè ke anbago a se yon zak ipokrit nan men Etazini. Li konsidere li kòm yon vyolasyon dwa moun e li panse ke li pa sèlman pinitif, men li sèvi tou kòm yon metòd pou pwoteje enterè Ameriken nan rejyon an. Daprè li, anbago a fè plis mal sou pèp kiben an pase li ka fè sou rejim lan.

Eduardo Galeano (Irigwe): Ekriven ak entèlektyèl irigweyen sa a, ki te ekri sou enjistis sosyal nan Amerik Latin nan, te kritike anbago a pandan anpil ane. Li wè li kòm yon zak enperyalis e li kwè ke li se yon siy mank respè pou dwa souverènte Kiba genyen kòm yon peyi. Galeano te mete aksan sou nesesite pou respekte dwa pèp la pou li viv san entèvansyon etranje.

José Saramago (Pòtigal): Saramago, ki te yon ekriven ak gayan Pri Nobèl literati, te pran pozisyon kont anbago a. Li te di ke sanksyon yo reprezante yon zak ki imoral e ki kondane yon nasyon antye a yon lavi nan mizè. Li te fè apèl pou solidarite mondyal ak pèp kiben an e li te kritike mank ouvèti Etazini pou negosyasyon.

Alice Walker (Etazini): Ekriven e aktivis ameriken Alice Walker te pran pozisyon kont sanksyon yo tou. Li te deplore efè yo sou sante ak edikasyon Kiben yo, e li te soulve ke anbago a lakòz yon kriz imanitè nan peyi a. Walker panse ke peyi Etazini ta dwe fè yon analiz sou pwòp istwa li nan relasyon li ak Kiba epi chache fason pou kolabore olye de kontinye anvayi.

Fernando Martínez Heredia (Kiba): Martínez Heredia, yon entèlektyèl kiben, te defann ideyoloji revolisyonè Kiben an e li te fè konnen ke anbago a reprezante yon fòs opresyon kont endepandans peyi a. Daprè li, malgre anbago a, Kiba gen yon angajman pou konstwi yon sosyete ki baze sou jistis sosyal e egalite.

Gabriel García Márquez (Kolonbi): Ekri kolonyen sa a, ki te gen bon relasyon ak Fidel Castro, te opoze ak anbago a epi te kwè ke sanksyon yo se yon zouti ki sèvi pou domaje yon pèp tout antye. García Márquez te di ke Kiba ta dwe gen dwa pou li chwazi pwòp chemen li san enfliyans eksteryè.

An jeneral, anpil entèlektyèl wè anbago a kòm yon aksyon enperyalis ki pa sèlman vize gouvènman an, men ki gen efè devastatè sou moun òdinè. Yo kontinye fè apèl pou yon leve anbago, paske yo kwè ke li se yon pwoblèm moral ak imen plis pase yon kesyon de politik.

Malgre apèl entènasyonal pou leve anbago a, sanksyon yo toujou rete an plas. Sa gen enpak grav sou ekonomi ak kondisyon lavi Kiben yo. Nan dènye ane yo, Etazini te pran kèk etap pou amelyore relasyon yo ak Kiba, men anbago a rete yon dosye delika nan politik entènasyonal.

Anpil entèlektyèl nan lemonn, espesyalman nan Amerik Latin ak Karayib la, te pran pozisyon kont anbago Etazini sou Kiba, yo wè li kòm yon mezi enjis ki gen gwo konsekans sou popilasyon kibèn nan.

Sérondier LOUISIA, Centre à la UNE

By Centre à la UNE

Centre à la UNE se yon miltimedya sou entènèt ki te fonde 9 jiyè 2020. Li espesyalize nan bay nouvèl nan lang kreyòl, yon angajman ki reflete vizyon fondatè yo pou fè enfòmasyon pi aksesib pou kominote kreyòlofòn yo. Medya a genyen yon misyon pou enfòme, sansibilize, epi angaje moun sou sijè enpòtan nan sosyete a. Miltimedya sa a prezante atik, analiz, ak editoryal sou diferan domèn tankou dwa moun, politik, ak sosyete. Chak jou, editoryal li yo adrese pwoblèm enpòtan, souvan ak referans ak sitasyon otè ki enspire refleksyon pwofon sou kondisyon jèn Ayisyen yo ak sitiyasyon sosyo-politik Ayiti. Kòm yon medya angaje, li gen yon apwòch edikatif epi li chache ankouraje konsyans ak refleksyon nan mitan lektè li yo. Jounal sa a se tou yon espas pou kreyativite kote li prevwa pou ajoute caricatures k ap ilistre nouvèl oswa evennman k ap pase yo. Centre à la UNE se yon referans pou moun ki vle rete enfòme nan lang yo pi byen konprann. Nouvèl nou yo kredib e verifye ak yon rezo jèn jounalis profesyonèl e konpetan. Ou ka kontakte nou nan: journalcentrealaune@gmail.com e +549 351 262 7841