Nan kontèks politik Ayisyen an, refleksyon sou distenksyon Max Weber te fè ant “viv pou politik” ak “viv de politik” toujou rete aktiyèl. Nan yon peyi ki gen yon listwa chaje ak kriz politik ak sosyal, kesyon motivasyon politisyen yo vin esansyèl pou konprann kisa k ap soutni pwoblèm yo.
Max Weber te esplike ke gen moun ki antre nan politik kòm yon vokasyon, yon devosyon pou sèvi lòt yo ak pwoteje enterè jeneral la; sa se sa l rele “viv pou politik”. Nan lòt bò a, “viv de politik” refere a moun ki antre nan politik kòm yon mwayen pou soutni lavi yo, kote enterè pèsonèl vin premye priyorite yo. Malerezman, sa a se yon pwoblèm reyèl nan peyi Ayiti, kote anpil lidè antre nan politik pa paske yo gen yon misyon pou chanje peyi a, men paske yo wè l kòm yon resous ekonomik, privilèj, ak pouvwa.
Lè nou mete lide sa yo nan kontèks peyi Dayiti, refleksyon Frantz Fanon nan “Les Damnés de la Terre” ka ede nou konprann mekanis eksplwatasyon ki repwodui nan sistèm postkolonyal la. Fanon te montre ki jan elit yo, apre endepandans, te vin replike sistèm opresyon ansyen kolonyal yo sou popilasyon an. Sa a sanble ak reyalite Ayiti jodi a, kote elit politik yo kontinye sèvi ak resous Leta pou benefis pèsonèl pandan majorite popilasyon an ap soufri.
Hannah Arendt, yon lòt gwo pansè sou politik, fè konprann ke politik la dwe yon espas kote aksyon kolektif ak diskisyon lib ka pran plas pou amelyore lavi kominote a. Nan Ayiti, espas sa a souvan manke. Olye de sa, nou wè yon sistèm ki souvan bloke diskisyon demokratik ak mete anplas yon mekanis kòripsyon ki fè li difisil pou gen yon devlopman reyèl.
Yon politik ki chita sou ide “viv pou politik” ta vle di yon angajman moral ak etik pou sèvi peyi a. Li ta mande lidè ki wè politik kòm yon vokasyon, yon obligasyon pou chanje reyalite pèp la. Si politik la kontinye wè kòm yon mwayen pou chèche pwòp enterè, alò kriz la ap toujou gen plas nan lavi Ayisyen.
Pou yon avni miyò, Ayiti bezwen lidè ki prè pou yo devwe tèt yo pou enterè kolektif, k ap konprann ke politik la pa sèlman yon zouti pou jwenn pouvwa, men yon espas kote yo ka kreye yon chanjman reyèl pou benefis tout moun. Tan pou nou poze kesyon sa a: Èske nou vle viv de politik, oswa nou vle viv pou politik pou nou ka fè Ayiti avanse?
Jean Launy Avril, Centre à la UNE !