PORT-AU-PRINCE, HAITI - FEBRUARY 12: Haitians pray in front of the destroyed National Palace in a ceremony marking the one month anniversary of the country's devastating earthquake on February 12, 2010 in Port-au-Prince, Haiti. People prayed, sang and listened as leaders spoke in rememberance of the dead, as part of a national day of mourning. The earthquake is estimated to have killed more than 200,000 and left as many as a million people homeless. (Photo by John Moore/Getty Images)

Nan kontèks Ayiti, kote kriz politik, ekonomik, ak sosyal yo ap ogmante, yon pratik ki dire depi lontan se kapasite lidè yo pou pote yon diskou popilè ki souvan vize mete dòmi nan zye pèp la. Sa a se yon estrateji ki pa nouvo, men ki kontinye gen yon enpak destriktif sou konsyans kolektif la.

Diskou sa yo, ki souvan vlope nan pwomès ki sonnen bèl, sèvi kòm yon mekanis pou distrè atansyon pèp la nan pwoblèm reyèl yo. Paul Farmer, nan travay li, souvan montre kijan lidèchip ka enfliyanse sante piblik ak lavi moun, pandan l ap montre ki jan retorik sa a ka afekte aksyon yo. Nan anpil ka, li sanble ke lidè yo pito mete aksan sou diskou ki pa gen anpil valè, olye pou yo adrese kesyon ki gen rapò ak jistis sosyal ak devlopman dirab.

Edwidge Danticat, nan liv li yo, abòde tèm opresyon ak dominasyon, souvan montre kijan moun nan Ayiti ap lite ak yon sistèm ki fèmen je sou reyalite yo. Li ekri sou kijan pwoblèm sa yo kontinye afekte kapasite pèp la pou fè chwa ki avanse, ki fèt nan yon anviwònman kote yo toujou ap pote diskou ki pa reyèlman reflechi sou bezwen yo.

Jean-Claude Dupin, nan analiz li yo, montre kijan diskou politik yo souvan sèvi pou manipile mas yo, detounen atansyon yo soti nan pwoblèm fondamantal yo, tankou inegalite ak povrete. Li fè remake ke pèp la bezwen devlope yon konsyans kritik ki pèmèt li distenge ant diskou ki vize manipile ak sa ki reyèlman vize pote chanjman.

Se sèlman lè pèp Ayisyen an reponn ak sa ki nan diskou sa yo, li ka chèche yon avni ki pi briyan. Se pou sa li enpòtan pou nou, kòm sitwayen, leve vwa nou ak refize aksepte nenpòt diskou ki vin met dòmi nan zye nou. Pèp la bezwen fè efò pou angaje nan yon dyalòg ki nesesè, ki vize bati yon sosyete ki pi jis ak ekitab.

An nou chache yon chanjman ki sòti nan refleksyon ak aksyon, pou yon avni ki reponn ak vrè bezwen pèp la. Se tan pou nou angaje tèt nou nan sa ki enpòtan, san traka, pou tout Ayisyen.

Nan istwa Ayiti, anpil politisyen, prezidan, senatè, ak depite, ki soti nan diferan kouran politik, itilize menm estrateji a pou pote yon diskou popilè ki souvan vize mete dòmi nan zye pèp la. Sa a se yon pratik ki pa sèlman kontinye, men ki te vin tounen yon eleman santral nan lavi politik peyi a, ak konsekans grav pou sosyete a.

Jean Bertrand Aristide, ki te premye prezidan elekte demokratikman nan peyi a, te itilize yon diskou ki vize pote espwa ak chanjman. Sepandan, li te fè fas ak kritik sou ki jan pwomès li yo pa t toujou reyalis, ak sou kijan sa te kapab mennen nan dezilizyon nan mitan sipòtè li yo. Nan menm sans la, Michel Martelly, pandan manda li a, te souvan pote yon diskou ki fèt pou amizan, men ki te mete anpil kesyon sou kapasite li pou rezoud pwoblèm fondamantal ki afekte pèp la.

Don Kato, Jean Renèl Sénatus, ak Jean Mary Salomon, tou, se egzanp lòt politisyen ki itilize diskou sa a kòm yon zouti pou kontwole naratif yo. Nan ka sa yo, diskou yo souvan te chaje ak pwomès ak deklarasyon ki te sanble amizan, men ki, an reyalite, te anpeche moun yo reflechi sou bezwen reyèl yo. Sa a te kreye yon espas kote diskisyon sou devlopman ekonomik, jistis sosyal, ak pwogrè kominotè te souvan neglije.

Otè tankou Paul Farmer ak Edwidge Danticat te dekri konsekans negatif estrateji sa yo sou lavi moun yo, montre kijan li afekte kapasite pèp la pou fè chwa ki avanse. Se poutèt sa li esansyèl pou Ayisyen yo devlope yon konsyans kritik ki pèmèt yo reponn ak diskou sa yo, pou yo ka egzije plis transparans ak responsablite nan men lidè yo.

Se sèlman lè pèp la leve vwa li ak fè efò pou konprann sa k ap pase, li ka reyalize yon avni ki pi briyan. Pèp Ayisyen an merite plis pase pwomès ki pa janm reyalize; li merite yon diskou ki angaje, ki reflechi sou bezwen yo, e ki vize bati yon sosyete ki pi jis ak ekitab. Se pou sa, an nou angaje tèt nou nan refleksyon ak aksyon pou fè chanjman sa yo vin yon reyalite.

By Centre à la UNE

Centre à la UNE se yon ajans an liy ki bay nouvèl nan tout rakwen peyi Dayiti ak rès Mond lan. Nouvèl nou yo kredib e verifye ak yon rezo jèn jounalis profesyonèl e konpetan. Ou ka kontakte nou nan: journalcentrealaune@gmail.com e +549 351 262 7841