Madanm Dominique Dupuy, nan kontèks kote konsèy prezidansyèl la ta vle revoke l kòm Minis Zafè Etranjè, kapab reflete dinamik yon sosyete machis kote fanm ki reyalize gwo siksè fè fas ak rezistans. Si Dupuy se yon fanm ki te montre kapasite li nan yon pozisyon kle, siksè li ka wè kòm yon menas nan yon sistèm ki toujou favorize dominasyon gason.
Nan anpil sosyete machis, fanm ki briye nan pozisyon pouvwa oswa diplomasi yo souvan jwenn kritik ki ale pi lwen pase pèfòmans pwofesyonèl yo, epi ki souvan gen rapò ak sèks yo. Olye de evalye travay yo sou baz objektif, desizyon pou revoke yo ka enfliyanse pa prejije ki gen rasin nan estereyotip machis. Ka Dominique Dupuy la ka sèvi kòm yon egzanp ki montre kijan fanm, espesyalman nan pozisyon ki gen gwo responsabilite, souvan fè fas ak plis obstak ak atak pèsonèl pase tokay gason yo.
Si se vre ke kèk manm konsèy prezidansyèl la vle retire li poutèt li pa reponn ak objektif politik oswa diplomatik peyi a, li ta enpòtan pou poze kesyon sou motivasyon sa yo. Èske kritik ki fèt kont li yo fondamantalman sou pèfòmans li, oswa èske yo gen rasin nan yon kilti machis ki difisil pou aksepte yon fanm ki rive nan tèt yon enstitisyon konsa? Nan ka sa a, li posib ke Dominique Dupuy se yon viktim nan yon sistèm ki toujou lite pou bay fanm yo espas pou briye ak siksede san baryè oswa diskriminasyon.
Lè fanm nan pozisyon enpòtan yo fè fas ak opozisyon konsa, sa montre bezwen ijan pou kontinye batay kont mantalite machis nan gouvènans, ak enpòtans pou asire ke fanm yo gen opòtinite pou yo jere, dirije, ak reprezante peyi yo san prejije oswa baryè seksis.
Madanm Dominique Dupuy, kòm Minis Zafè Etranjè Ayiti, ap fè fas ak anpil defi, pami yo, konbat koripsyon ak chanjman nan diplomasi ayisyèn. Sa yo se kèk nan rezon ki ka mennen konsèy prezidansyèl la a chèche revoke l, sitou nan yon sosyete ki pa toujou reyisi aksepte yon fanm ki nan yon pozisyon pouvwa, ak ki angaje nan demach ki ka deranje sistèm etabli a. Men kèk pwen kle sou sitiyasyon sa a:
1. Angajman kont Koripsyon
Dominique Dupuy te ka angaje nan efò pou konbat koripsyon nan sistèm politik la, yon pwoblèm ki te ravaje Ayiti pandan plizyè ane. Si li te fè efò pou ranfòse transparans ak bon gouvènans, sa ka fè l fè fas ak opozisyon ki soti nan eleman ki benefisye de koripsyon. Revokasyon li ka wè kòm yon fason pou bloke chanjman sa yo e pou kenbe sistèm koripsyon an.
2. Chanjman nan Diplomasi Ayisyèn
Nan batay li kont koripsyon, Madanm Dominique Dupuy te fè yon gwo jès lè li raple yon pakèt anbasadè ki te sou kontwòl diplomasi ayisyèn lan, ak objektif pou netwaye sistèm nan ak ranfòse transparans nan jere zafè etranje peyi a. Li te mete yon aksan patikilye sou fè moun ki gen responsablite nan diplomasi a reponn pou aksyon yo, espesyalman pou sa ki gen rapò ak movèz jesyon, se swa sou plan finansye oswa operasyonèl.
Minis lan te deklare genyen pati politik ki fè diplomasi Ayisyen an sèvi kòm yon boutik pou finanse pati sa yo pou yo ka pran pouvwa nan eleksyon.
Desizyon Dupuy pou raple plizyè anbasadè nan diferan peyi ta ka yon pati nan estrateji l pou fè fas ak sistèm koripsyon ki genyen nan diplomasi ayisyèn lan. Souvan, anbasadè yo jere resous enpòtan ak fon ki dwe itilize pou reprezante Ayiti ak sèvi enterè peyi a nan etranje. Si sa yo mal jere, sa ka gen gwo enpak sou imaj peyi a ak sou efikasite operasyonèl anbasad yo.
Raple anbasadè sa yo ka montre ke Dupuy te vle pran yon pozisyon sevè kont moun ki te enplike nan koripsyon oswa abi pouvwa, e li te vle mete diplomasi peyi a sou yon nouvo chemen kote bon gouvènans ak transparans ap domine.
Anbasadè yo, kòm reprezantan ofisyèl peyi a, genyen yon responsabilite pou yo sèvi peyi a ak entegrite, men si gen koripsyon nan nivo sa a, sa diminye konfyans kominote entènasyonal la nan Ayiti. Manke transparans ak move jesyon ka debouche sou dezòd nan gouvènans ak pi gwo pwoblèm nan politik ekstèn peyi a.
Reyaksyon a Desizyon Dupuy yo
Desizyon Dupuy yo te ka jwenn sipò nan men sèten moun ki vle wè yon diplomasi ayisyèn ki pi pwòp, pi efikas, ak pi transparan. Sepandan, li posib tou ke li te kreye opozisyon nan mitan moun ki t ap benefisye de sistèm koripsyon an. Opozisyon sa a te ka mennen nan revokasyon potansyèl li kòm minis, tankou yo te vle fè l. Batay kont koripsyon toujou lakòz rezistans, sitou lè moun ki gen enterè pèdi pouvwa oswa benefis yo.
3. Reyaksyon nan Sosyete Machis la
Nan yon sosyete machis, siksè yon fanm nan yon pozisyon konsa ka atire atansyon negatif, espesyalman si li pran pozisyon pou chanje bagay yo. Madanm Dupuy ka fè fas ak kritik ki soti nan yon sistèm ki pa konn aksepte yon fanm ki angaje nan aksyon ki ka deranje etablisman an, sa ki ta ka mennen konsèy prezidansyèl la chèche revoke l.
4. Kriz Enstitisyonèl
Si Madanm Dupuy ap fè fas ak opozisyon politik ak vyolans sou zafè entènasyonal, sa a ka kreye yon kriz enstitisyonèl ki plis deteryore estabilite peyi a. Revokasyon li ka mennen nan plis konfli ant divès aktè politik, sitou si li konsidere kòm yon desizyon ki baze sou prejidis.
5. Lèz la nan Sipò Popilè
Madanm Dupuy te ka gen sipò nan mitan popilasyon an, sitou si li te fè efò pou adrese pwoblèm ki afekte moun, tankou koripsyon ak mank de transparans. Si li revoke, sa ka leve pwotestasyon ak kontestation ki ka plis fè presyon sou gouvènman an.
Bòykòt Leslie Voltaire
Boykòt Madanm Dominique Dupuy kont Leslie Voltaire nan 79èm Asanble Jeneral Nasyonzini an se yon manifestasyon ki ka pote limyè sou konpleksite politik ayisyèn nan, ak enpak li sou diplomasi ak kapasite peyi a pou fè fas ak defi entènasyonal yo. Li montre kijan divizyon politik, konfwontasyon pèsonèl, ak estrateji diplomatik ka afekte imaj Ayiti sou sèn mondyal la, e kijan sa ka fè konfwontasyon yo pi difisil pou jere nan yon sosyete ki deja nan yon sitiyasyon difisil.
Konflit Pèsonèl oswa Politik: Si gen diferans opinyon oswa opozisyon ant yo, boykòt la ta ka montre yon mank de inite nan gouvènman an, ki souvan afekte kapasite peyi a pou fè tande vwa li sou sèn entènasyonal la.
Demach Stratejik: Boykòt la ka reflete yon estrateji pou pran pozisyon sou kèk kesyon enpòtan pou Ayiti, tankou koripsyon, devlopman, oswa lòt pwoblèm ki afekte peyi a. Si Dupuy te santi ke Voltaire te reprezante yon ajanda ki pa ann akò ak sa li kwè, sa ka eksplike desizyon an.
Konklizyon
Nan jounal Centre à la Une, nou kwè yon diplomasi pi pwòp ak plis transparans ap amelyore imaj Ayiti sou sèn entènasyonal la, e li ka ogmante konfyans lòt peyi yo nan fè afè ak Ayiti. Lide a se asire ke diplomasi ayisyèn la byen fonksyone e ke resous ki envesti nan misyon etranje yo se pou bon jan objektif.
Nan kontèks sa a, ka Madanm Dominique Dupuy a montre kijan batay kont koripsyon ak chanjman nan diplomasi ka mete fanm nan pozisyon enpòtan yo nan risk, sitou nan yon sosyete ki toujou ap lite ak mantalite machis. Efò li yo pou fè chanjman ta ka mennen nan opozisyon ki baze sou prejidis ak rezistans ki ka lakoz plis enstabilite nan Ayiti. Sa montre bezwen pou devlope yon sosyete ki plis sipòte egalite ant sèks yo, kote fanm ka briye san baryè.
Jean Launy Avril, Centre à la UNE